اتاق ایران: چهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پنهان واردات میوه

مشروح میزگرد خبرآنلاین با رئیس و اعضای اتحادیه تولید کنندگان،صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و تره بار،سبزی و صیفی،گل و نهال ایران.اصولا آنها که از نزدیک دستی بر آتش دارند،از همه مطلع ترند.همین اصل هم در تجارت ایران صِدق می کند.تجار یک چیز می گویند،متولیان تجار یک چیز.وزیر نظر دیگر دارد،معاون وزیر نظر وزیرش را هم رد می کند.ماجرایی است.هر کس ساز خود را می زند.این چندگانگی اگر در یک مبحث پر چالش و تو در تو مثل تجارت باشد که دیگر نمی توان از سر و ته ماجرا سردرآورد.تجارت ایران هم در سال های اخیر اسیر این "ماتریس هشت پا" شده است.صادرکنندگان به امید دریافت جایزه صادراتی به هنگام صادر می کنند،اما جایزه شان را دست کم 2 سال بعد دریافت می کند.یعنی نوشدارو پس از مرگ سهراب.همین نوع برخورد با صادرکنندگان دلیل محکمی شده است برای اینکه صادرکنندگان تغییر شغل دهند و به واردکننده ای ماهر بدل شوند.در این سو به دلیل نبود سیاست متناسب با نیاز داخل،ایران در حال حاضر عنوان یکی از بزرگترین کشورهای واردکننده دنیا را یدک می کشد که در این میان یکی از عمده ترین اقلام وارداتی،میوه جات است. حکیمی به کنایه و طنز در بیان دستاوردهای دولت نهم در بخش کشاورزی گفت: "وارات انگور شیلی،گلابی چینی،آناناس استوایی،گندم آمریکایی،سیب آمریکایی،تخم مرغ هلندی،ذرت آرژانتینی،زیتون اسپانیایی،جو اکراینی،برنج هندی و پاکستانی،شیر خشک روسی و نارنگی پاکستانی." این مرد طناز اینها را به طنز نوشت،اما نمی دانست که طنزش،حقیقتی عینی است.حقیقتی که نوایی برای فعالان این عرصه هم نگذاشته است.در این بین حقیقت را باید از فعالان عرصه جستجو کرد.به همین بهانه فرصتی دست داد تا با رئیس و اعضای اتحادیه اتحادیه تولید کنندگان،صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و تره بار،سبزی و صیفی،گل و نهال ایران میز گردی برگزار کنیم و به روند صادرات و واردت،خاصه صادرات و واردات میوه و گل و برخی دیگر از اقلام بپردازیم. در این میزگرد آقایان "سید رضا نورانی،رئیس اتحادیه میوه و تره بار"،"هاشم ارجمندی،از واردکنندگان به نام میوه که به سلطان موز مشهور است"،"محسن احمد مخبری،عضو هیات مدیره اتحادیه"،"مختار مهدی زاده،عضو هیات مدیره و فعال حوزه تولید و صادرات محصولات سبزی و صیفی"و"پیام اکبری،بازرس اتحادیه و صادرکننده گل حضور داشتند. 

مهدی زاده:عدم شفافیتی که شما به آن اشاره کردید از سوی بخش خصوصی به وجود نیامده است.این عدم شفافیت از جانب وزارتخانه ها و سازمان های متولی است.من توصیه می کنم شما یک بار از بلوار کشاورز که می گذرید به تابلویی که جلوی وزارت کشاورزی نصب شده است نگاه کنید.من هر وقت این تابلو را نگاه می کنم کهیر می زنم اینقدر عصبی می شوم.روی این تابلو نوشته که ایران هشتمین کشور تولید کننده میوه در جهان است.حالا سوال اینجاست،چه طور مدیریت کرده ایم که شده ایم بزرگترین کشور وارد کننده میوه در جهان؟علت این چیست؟این سوال را باید از خود آقایان پرسید.چه بلایی بر سر تولید و کشاورزی آورده اند که آمار 6 ماهه سال جاری نشان می دهد 38 درصد واردات میوه نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.من بحث اینکه چه کسی وارد می کند و چرا ابهام وجود دارد ندارم.بحث اینست که چه بلایی بر سر کشاورزی ما آمده است که ما روز به روز محتاج تر می شویم به واردات. جناب مهدی زاده،شما چنان از واردات می گوئید،گویی واردات بد است.آیا اینطور است؟کشور به هر حال نیازمند واردات نیز هست. مهدی زاده:نه واردات بد نیست.در مواقعی باید هم انجام شود،اما با برنامه ریزی و دقت و با فکر و اندیشه.نه اینکه بی رویه آزاد بشود و انواع و اقسام میوه جات به کشور بیاید.گلابی ای که 80 درصد آن آب است به کشور وارد شده.111 هزار تن پرتقال به کشور وارد شده در زمانی که عمدتا ما پرتقال را در کشور داشته ایم.یعنی فصل برداشت پرتقال بوده است.الان پرتقال وارداتی در کنار پرتقال تولیدی کشور ما به فروش می رود به بالاترین قیمت و جالب است که اکثر باغداران پرتقالهایشان روی درخت است اما نمی توانند برداشت کنند.کیلویی 100 تومان هم ازشان نمی خرند.اینها مشکلات است.شفافیت باید از اینجا ناشی شود،که تکلیف آدم ها مشخص شود،وگرنه هویت صادرکننده با وارد کننده مشخص است.ما در اتحادیه حدود 57 نفر عضو فعال داریم که صادرات و واردات میوه را انجام می دهند،اسامیشان هم مشخص است.ولی بحث اینست که چه طور سیاستی اعمال می شود که روند به این سمت و سو می رود. نورانی:ما به هر صورت در طول 28 سالی که از انقلاب اسلامی گذشته بود،جزو کشورهای صادراتی میوه شدیم.یعنی اگر کارنامه 50 ساله را بررسی کنیم می بینیم ما قبل از انقلاب یکی از بزرگترین واردکنندگان میوه بودیم.یک روزی از 17 کشور پرتقال وارد این کشور می شد.بعد از انقلاب تولید گسترش پیدا کرد و بهتر شد،یکی از افتخارات این مملکت هم این بود که تولید را به سمت صادرات سوق داد.در این یک دهه گذشته که بعد از آن سرمای شدیدی که در فصل زمستان 86 به وقوع پیوست،خیلی از باغ های کشاورزی ما آسیب دید.مخصوصا مرکبات ما.در تمام دنیا یک معادله صادرات و واردات وجود دارد. اگر صادرات و واردات وجود نداشته باشد،تولید معنایی ندارد.تولید زمانی معنا می یابد که صادرات و واردات وجود داشته باشد،اما در تمام دنیا حتی آمریکا یا اروپا فرمول های خاصی وجود دارد.زمانی که تولید شروع می شود،اینقدر تعرفه های واردات بالا می رود که هیچ وارد کننده ای به خودش اجازه نمی دهد واردات داشته باشد.مثلا سیب فرانسوی وقتی تولید می شود،به هیچ عنوان تاجری در فرانسه به خودش اجازه نمی دهد سیب های خارجی را در مقابل داخلی در بازار عرضه کند.اما این به هر صورت یک فرمول غلطی است که در ایران وجود دارد،به این ترتیب که وقتی تولید ما شروع می شود،واردات هم افزایش می یابد،در حالی که واردات باید منع شود در این زمان.معنایی ندارد که واردت در فصل تولید صورت بگیرد.متاسفانه در 10 سال گذشته ما هر سال حداقل 20 درصد تورم را در بخش صادرات داشته ایم که یک "سم"بوده است.همیشه هم گفتیم الان هم می گوئیم که اگر دولت تورم را مهار نکند،صادرات تعطیل می شود،گرچه الان هم تقریبا نیمه تعطیل است.هیچ جایی هم بهتر از تشکل های نمی تواند سیاستگذاری کندو کمک کند به قوانین برای بهبود اوضاع.به طور مثال در طول مدت فعالیت این اتحادیه که صدها سال در آن تجربه خوابیده است،آقایانی که صادرکننده بودند شدند تولید کننده،به دلیل اینکه وقتی وارد مقوله صادرات شدند به اجبار باید کمبودهای صادرات را با تولید جبران می کردند،اما دیدند نمی توانند در بخش تولید و آنچه که بازاریابی کرده بودند را پیاده سازی کنند،همین شد که خودشان هم رفتند در بخش تولید.یعنی بیش از 90 درصد صادرکنندگان ما تولید کننده شدند.اما متاسفانه در طول این 10 سال ما 200 درصد تورم داشتیم،25 درصد هم نرخ ارزشی ارز بالا رفته است.یعنی 75 درصد منفی داریم.به یک لبه تیغی رسیده ایم که دیگر به صادرکننده توان حرکت را نمی دهد.اگر بحث یارانه ها است،خوب ساز و کار مشخصی ندارد.اینکه این 3 درصدها باشد خوب کفاف نمی دهد. آقای نورانی،شما در گفته های خود اظهار کردید که بهتر از تشکل ها و اتحادیه ها جای دیگری نمی تواند برای مقوله تولید،صادرات و واردات میوه سیاستگذاری کند.سوالی که اینجا مطرح می شود اینست که در حال حاضر در تصمیم گیری و تصمیم سازی ها،اتحادیه ها و تشکل ها چه نقشی دارند.آیا مثلا نماینده ای از شما در ستاد تنظیم بازار وزارت بازرگانی وجود دارد؟ نورانی:ما در بخش تعرفه ها هیچ دخالتی نداریم،نماینده ای هم نداریم و سیاست های خودمان را داریم.در یکسال گذشته تنها مشارکتی که به اتحادیه داده شده است،این بوده که قیمت های پایه ای میوه ها را به گمرک اعلام کرده ایم و قیمت های جهانی میوه را از ما خواسته اند که ما هم ارائه می کنیم.الان حدود یکسال است که اتحادیه این وظیفه را بر عهده دارد و سبب شده تا قیمت های میوه واقعی شود و بر دیگر بر اساس اظهارات مصرف کننده یا در سطح شهر قیمت گذاری نمی شود.اما این کافی نیست.ما اهرم های لازم برای مهار واردات میوه را نداریم.امروز تولید کننده سیب ما می بیند در کنار سیب او سیب شیلی یا جاهای دیگر وجود دارد.معنی ندارد که وقتی ما سیب تولید می کنیم،سیب کشورهای خارجی را وارد کنیم و جلوی تولید قرار دهیم.با این روش هم ارز را هدر می دهیم و هم امید را از تولید کننده و صادرکننده می گیریم.برای حل این معضل باید به دنیا نگاه کنیم.امروز زمانی تولید شروع می شود تعرفه باید به اندازه ای بالا برود که هیچ وارد کننده ای به خودش اجازه واردات را ندهد.این باید قانون شود.با روند فعلی جای صادرات و واردات عوض شده است.شده واردات و صادرات.وقتی اینطور می شود آمار و ارقام منفی می شود.ما باید ارزش صادراتیمان اینقدر زیاد باشد که از قبال آن واردات داشته باشیم.متاسفانه قیمت تمام شده محصولات ما هم نسبت به دنیا بالا است.چون ارزش دلاری را نگه داشتیم و تورم را مهار کردیم،در نتیجه گرانی گریبان صادرکننده را گرفته و صادر کننده نمی تواند در بازار جهانی حرفی داشته باشد. در دوره وزارت آقای میرکاظمی در وزارت بازرگانی و همچنین وزارت آقای غضنفری که در این دوره است،هر دو وزیر متفق القول بر این اعتقاد اند که وزارت بازرگانی حتی یک کیلو هم برنج وارد نکرده است و این کار را "مباشرین" انجام داده اند.آقای مخبری نظر شما در این خصوص چیست.شما می دانید مباشرین چه کسانی هستند؟ مخبری:متاسفانه در کشور هر کسی هر سخنی که می خواهد بر زبان می آورد،بدون هیچگونه پیامد و مسوولیتی.چند سال پیش در روزنامه ها چندین بار نوشتند که 37 مبدا وروری غیر مجاز در کشور است.سرنوشت این مبادی ورودی چه شد؟بسته شده است؟چند وقت پیش رئیس سازمان حفط نباتات می گفت،نارنگی هایی که به کشور وارد می شود بدون اجازه ما وارد می شود.غیر مجاز است.قاچاق است.آیا نارنگی چیزی است که وارد کننده بگذارد در جیبش بیاورد؟یا باید با کامیون های متعدد 10 هزار تن نارنگی وارد کرد که در ده کوره ها هم پیدا شود.چه کسی می تواند 10 هزار تن نارنگی را از مرز شرقی که از دوبی می رود عراق و از عراق به ایران می آید کنترل کند،و آیا اگر اینها کنترل نشود،مگر می شود وارد کنندگان را زیر سوال برد.ریشه مسائل را باید پیدا کرد.ما مشکلمان اینست که دولتمردان در این زمینه کار نمی کنند.حالا یا منافعشان حکم می کند یا مقاصدشان.اما آنچه مسلم است هیچ یک از آقایانی که در این نشست هستند نمی توانند 10 هزار تن نارنگی را از پاکستان قاچاق کنند.مسوولین باید پاسخی برای این سوال داشته باشند که چه کسانی واردات میوه را انجام می دهند که ما هم نمی شناسیمشان؟ ارجمندی:به دلیل سیاست های غلط دولت و تورم صادرات وضع مناسبی ندارد.اما راهکار چیست.به نظرم افزایش نرخ ارز تنها راه حل نیست.هزاران راه حل دیگر هم هست.باید تولید را توانمند کرد تا صادرات هم رونقی بگیرد.پیش از این متاسفانه یارانه را در بخشی دولت داده است که نباید می داد.صادرات یارانه ای نداشت. ما در این چند سال صدمات زیادی خوردیم.اگر فکری برای صادرات نکنند بیشتر ضربه می خوریم.دولت نمی آید بنشیند از نظرات ما استفاده کند.پیشنهادات ما را بگیرد.اگر بخواهد وارداتی انجام شود هیچ ایرادی ندارد،اما باید طبق استانداردها باشد.روند واردات به گونه ایست که امثال پرتقال های قاچاق از آفریقا وارد کشور شد.حالا من که خودم وارد کننده ام و مارک ها را می دانم این را می فهمم.حالا می آیند می گویند که این قاچاق از طرف مافیا میوه انجام شده،در صورتی که هر کسی می تواند واردات را انجام دهد.من می گویم که مافیا میوه وجود خارجی نداردو اینها حرف است. اما درباره مباشرین هم باید بگویم که دولت برای میوه هم با پیش کشاندن مباشرین در سال 87 به واردات پرتقال از سوی آنها اقدام کرد که برای کشور گران تمام شد.یک موضوع دیگر را هم باید بگویم در خصوص درصد میوه ای که وارد کشور شده است.مثلا پرتقال.باید توجه داشته باشیم که میزان زیادی پرتقال در ماه های پایانی سال وارد می شود و بازار کشش دارد.امسال هم پرتقال مصری و چینی وارد کشور شد.بشترین میزان مرکبات هم در طول سال های گذشته،در سه سال 86 و 87 و 87 وارد شده است. یک کمی از فضای میوه بیرون بیاییم و به گل و گیاه هم بپردازیم.جناب آقای اکبری؛گل و گیاه از جمله محصولات صادراتی کشور است که هیچ صادرکننده نمونه ای ندارد.میزان حجم صادرات هم آنقدر کم است که به حد نصاب و معیارهای لازم انتخاب صادرکننده نمونه نمی رسید.این درحالیست که روزگاری ایران مزیت صادراتی در صادرات گل و گیاه داشت.شرایط فعلی صادرات گل و گیاه چگونه است؟اینکه ایران مزیت صادراتی خود را در گل و گیاه از دست داده است مورد تائید شما هست یا خیر؟ اکبری:این نگرانی،درست و به جا است،چرا که ما امسال نسبت به سال گذشته با کاهش 70 درصدی صادرات گل و گیاه مواجه شده ایم.از نظر وزنی میزان ناچیزی صادرات گل و گیاه داریم.یکی از دلایل کاهش صادرات هم سرما زدگی و کمبود آب به خصوص کمبود آب در دزفول بود.یکی دیگر از دلایل هم رکود جهانی است.یکی از دلایل دیگر هم عدم حمایت دولت از صادرات گل و گیاه.ما حدود سه هفته پیش یک،بارِ گل مریم فرستادیم برای ژاپن.در حال حاضر قیمتی که کشورهای "هند" و "پاکستان" می دهند بابت هر شاخه گل مریم،8 سنت است،اما قیمتی که گل ما در ژاپن فروش می رود 40 سنت است،با اینکه کیفیت ما به مراتب بالاتر است.کشورهای رقیب ما روش های فروش و صادرات بهتری نسبت به ما دارند.مثلا دولت هند و پاکستان به علت اینکه گل های تولیدیشان روی دست کشاورزان مانده است،تسهیلات صادراتی مثل هواپیمای رایگان رد اختیار آنها گذاشته است و 10 سنت هم دولت کمک می کند.این است که همه بازار هدف صادراتی ما در ژاپن از دست رفته است.ما پارسال قیمت هر شاخه گل مریممان در ژاپن یک تا 5/1 دلار بود.اما الان با توجه به رکود و عدم حمایت دولت رسیده است به 40 دلار.هیچ کمکی هم دولت نمی کند.مضاف بر اینکه دولت از پارسال کیلویی 200 تومان هزینه امنیت پرواز می گیرد،3 درصد هم ارزش افزوده اضافه کرده است.که این خودش باعث افزایش قمیت تمام شده گل می شود و در رقابت با دیگر کشورهای ما را عقب می اندازد.در حال حاضر در صادرات گل مریم،در خاورمیانه اردن و در نقاط دورتر هند و پاکستان جایگزین ما می شوند.در حال حاضر صادرات گل مریم ما به همه کشورهای دنیا است.به کشور استرالیا هم فرستادیم،اما الان هند و پاکستان و اردن و مصر به سرعت جای ما را گرفته اند به دلیل مشوق هایی که دولت برای آنها قرار داده است. مهدی زاده:بنده به یک موضوعی اشاره کنم و آن اینکه ما هنوز متولی صادرات نداریم.یکی از دلایلی که بازار میوه برهم خورده است اینست که در کشور سیاستی برای تولید و صادرات وجود ندارد.یک زمانی یک سازمانی داشتیم در وزارت بازرگانی با عنوان مرکز توسعه صادرات،اما الان نام آن را هم عوض کرده اند و گذاشته اند سازمان توسعه تجارت.پیش از این ما می توانستیم مدعی باشیم که این سازمان از تولید کنندگان و صادرکنندگان حمایت کند،اما در حال حاضر اجازه این درخواست را هم به ما نمی دهند،چون مسوولان این سازمان معتقدند که اینجا سازمان توسعه تجارت است،و تجارت معنایی جز درخواست شما را دارد! آثار و عواقب این نوع عملکرد باعث شده است که در محصول برنج وضع بسیار اسفبار تر وضعیت میوه باشد،در چای شاهد ورشکستگی کامل این صنعت باشیم،در موضوع شکر هم جالب است که دولت و وزارت بازرگانی هنوز نمی داند چقدر تولید محصول شکر کشور است،چقدر نیاز کشور است و چقدر باید وارد شود.دولت نمی داند چقدر نیاز مصرف داخلی است و به تجار اعلام نمی کند که چه میزان واردات انجام دهند و هیج سقفی برای آن وجود ندارد،در این بین تجار هم به هر میزان که سود داشته باشد واردات انجام می دهند.یکی زمانی هندوانه در کشور شد کیلویی 1500 تومان،یک زمانی هم اتحادیه اعلام کرد که ما حاضریم هندوانه را کیلیویی 50 تومان بفروشیم اما خریدار نبود.متاسفانه متولی برای تولید محصولات کشاورزی در کشور وجود ندارد و نتیجه اش این می شود که وقتی بحران به وجود می آید،مثل بحرانی که با واردات سیب های آمریکایی و پرتقال های اسرائیلی به وقوع پیوست،آن زمان یقه تاجر و وارد کننده را می گیرند که چرا اینطور شده است.اگر کشاورز بداند باید چه میزان تولید کنند و چه میزان محصول اش را می خرند ضرری نخواهد کرد و دولت هم باید اعلام کند که اگر محصول کشاورز و تولید کننده فروش نرفت،تولید روی دست مانده کشاورز را بخرد و اگر قیمت هم آمد پائین لااقل حمل و نقل را گران نکند.وقتی سیاست مشخصی وجود نداشته باشد،صادر کننده باید ضرر بدهد.صادرکننده قرارداد خارجی می بندد و اعلام می کند که هزینه حمل و نقل X    ریال است و هزینه تمام شده کالایمان هم یک رقم دیگری می شود،در همین حال ناگهان هواپیمایی هزینه حمل و نقل را افزایش می دهد،"شرکت حمل و نقل والفجر" تعرفه ها را بالا می برد،در حقیقت صادر کننده وا می ماند و باید ضرر بدهد،اما واردات حُسنی که دارد اینست که ضرر آنچنانی ندارد.مثلا من 8 ماه تولید می کنم تا به صادرات برسد،اما وارد کننده می رود موقعیت را بررسی می کند و می گوید من باید نزدیکی عید نوروز یک میزان میوه وارد کشور کنم،پس این تفاوت بین صادرات و واردات وجود دارد،به همین دلیل خیلی از صادرکنندگان ما واردکننده شده اند و گرایش ها نسبت به واردات در کشور افزایش یافته است.حالا با این روند باید به عاقبت کار فکر کنیم.عاقبت این روند وارداتی چه می شود؟صادراتی که اعتبار و عزت برای کشور می آورد متاسفانه پایمال می شود و از بین می رود و تولید نیز از بین می رود. بحث در خصوص صادرات و واردات میوه که در حال حاضر یکی از مهمترین دغدغه ها است نیازمند بررسی وضع کنونی کشور در این حوزه است.این درحالیست که برای این بررسی آمار دقیقی از تجارت رسمی و غیر رسمی واردات و صادرات میوه وجود ندارد.اگر از نزدیکترین رخدادی که در این جریان به وقع پیوست بخواهم بحث را آغاز کنم باید به واردات سیب های آمریکایی در تابستان و کمی دورتر واردات پرتقال های اسرائیلی به ایران اشاره کنم که جرایانی به وقع پیوست اما هیچگاه دلیل ورود،اینکه چه کسانی این حجم از واردات را انجام دادند از سوی دولت و هم بخش خصوصی بیان نشد.این اتفاق نوعی ابهام را در واردات و صادرات میوه به کشور در محافل به وجود آورده است.همانطور که می دانید وجود فضای ابهام آلود و نبود آمار دقیق هیچگاه به رشد صادرات و مدیریت واردات کمک نخواهد کرد،بلکه معتقدم از سویی صادرات را زمین خواهد زد،چون صادرکنندگان به آینده خود اطمینان ندارند،و واردات نیز لجام گسیخته خواهد شد،چون هدفگذاری و برنامه و نظارتی وجود نخواهد داشت.

منبع: سایت اتاق ایران

تاریخ خبر: 13881205

---

دیدار هیئت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا با سفیر اسپانیا در ایران- مهر 1403
راهنما و دستورالعمل نحوه دریافت لیست حقوق، دستمزد و پرداخت حق بیمه جاری
هیئت تجاری اسپانیا در نمایشگاه بیوتی‌ورلد خاورمیانه2024
ثبت‌نام، ارزیابی و انتخاب صادرکننده نمونه ملی سال 1403
راهنمای تجارت با اسپانیا 2024
آرشیو

---

چاپ صفحه